FSC Nedir?
FSC; dilimize Orman Yönetim Konseyi olarak çevrilen Forest Stewardship Council kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. İnsan nüfusunun artışından etkilenen ve artan çevre kirliliği, insanlardaki çevre bilincinin artmasına da yol açmaktadır. Ayrıca artan insan nüfusu tüketilen tüm malzemelerin de artmasına bu kapsamda doğal kaynakların azalmasına sebep olmaktadır. Bu durumun bir sonucu da; kereste ve ahşap gibi hammaddeleri içeren ormanların azalması ve bu azalmayı kontrol altına almak için ormanların korunmasına ve yönetimine verilen önemin büyümesidir. Bu kapsamda son zamanlarda ortaya çıkan kavramlardan biri de Orman Yönetimi kavramıdır. Ormanların iyi yönetimi; ağaç kesimlerinin ve dikimlerinin kontrollü ve uygun sayıda yapılması ile ormanların ekolojik yapılarının korunması olarak açıklanabilir.
İyi yönetilmiş ormanla ilgili olarak ilk çalışmalar 1990’da ABD’de bir araya gelen, orman ürünleri üreticileri, dağıtıcıları ve kullanıcıları tarafından başlatılmıştır. Buradaki toplantıya çevre ve insan hakları konularında hizmet veren STK’lar (Sivil Toplum Kuruluşları) da katılmıştır. İşte Orman Yönetim Konseyi (Forest Stewardship Council-FSC) bu toplantıda kurulmuş bir kuruluştur. FSC, kar amacı gütmemektedir. Birleşmiş Milletler ve Dünya Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) raporlarından dünya ormanlarının yarısının tahrip edildiği anlaşıldıktan sonra FSC’nin, bu duruma bir tepki olarak kurulduğunu belirtenler de vardır. Bu kuruluşun amaçları;
• Dünyada kabul edilmiş çevre standartlarına uygun ormanların kullanımının sağlanması,
• Orman alanlarının kalıcılığını sağlayıcı politikalar geliştirmek,
• Orman ürünlerinin izlenebilirliğinin menşeini takip edecek bir sistem kurmak,
• Son tüketicilere etiketleme ve markalama sağlamak,
maddeleri ile ifade edilmektedir.
Yetersiz ve uygun olmayan orman yönetimi uygulamaları, ormanların yaşamını ve sürdürülebilirliğini tehdit eder. Ormanların sürdürülebilirliğinin azalması, ormanların hızlıca tükenmesine, bunun sonucunda da hem temiz havanın hem de ormanlardan elde edilen kaynakların tükenmesine hem de canlı hayatının tehlikeye girmesine yol açmaktadır. İnsanların bu konuda duyarlılığının ve ormanları korumaya yönelik çalışmaların artırılması gerekmektedir. FSC sertifikası, ormandan gelen kereste ürünlerinin güvenilir ve sürdürülebilir bir şekilde yönetildiğinin teminatıdır. Üreticiler, tüketicilerin ormanlar konusunda duyarlılığının ve FSC sertifikası konusunda bilincinin artma olasılığını göz önünde bulundurarak, FSC Standartları’nı firmalarında uygulamalıdırlar.
FSC Danışmanlık ve FSC Belgelendirme
Orman Yönetim Konseyi’nin belirlediği standartları kuruluşunda uygulamak ve FSC Belgesi/Sertifikası almak isteyen yöneticiler, bu konuda yetkili olan bir sertifikasyon kuruluşuna başvurmalıdır. Başvurduktan sonra FSC Belgelendirme sürecinin başladığını kabul edebiliriz. Başvuru yapmadan önce yetkili bir sertifikasyon ya da danışmanlık firmasından FSC Danışmanlık hizmeti almak faydalı olur. Alınacak olan bu danışmanlık hizmeti, sertifikasyon kapsamındaki hazırlıkların daha uzmanca, doğruca ve kolayca yapılmasına katkı sağlar. FSC ile alakalı olarak 3 tane sertifika verilebilmektedir. Bunlar; Orman Yönetim Zinciri Sertifikası (FSC Sertifikası olarak da anılabilir), Orman Yönetimi (Forest Management – FM) ve Tüketim Zinciri (Gözetim Zinciri veya Chain of Custody – CoC olarak da anılabilir)’dir.
Şubat 2012’de revizyonu yayınlanan standardın ana maddeleri;
• Yürürlükteki tüm kanunlara ve sözleşmelere uyum,
• Kanıtlanmış toprak mülkiyeti hakları sorgulanması,
• Yerel halkların haklarına saygı,
• Uzun vadeli işçi haklarının korunması ve iyileştirilmesi,
• Ormandan adil kullanım için elde edilen faydaların açıklanması,
• Ekolojik fonksiyonların ormanın bütünlüğüne zarar vermemesi,
• Sürekli güncellenen uygun bir yönetim planı,
• İzleme faaliyetlerinin çevresel etkileri de kapsaması,
• Restorasyon ve doğal ormanları da teşvik etmek,
• Çevresel ve sosyal değerleri gözeten bir bakım,
olarak belirtilebilir.
FSC Belgesi, 5 yıllık olarak düzenlenir. Birinci yıl sertifikasyon denetimi yapılır ve eğer uygunsuzluklar varsa, uygunsuzluklar giderildikten sonra sertifika verilir. Diğer yıllar; gözetim denetimleri, olası uygunsuzlukların kapatılması, yıllık AAF (Annual Administration Fee – Yıllık Yönetim Ücreti) bedeli ve gözetim denetim ücretlerinin ödemesi yapılması gerekir. Bu çalışmalar düzenli ve uygun olarak yürütüldüğünde sertifika 5 yıl boyunca geçerliliğini sürdürür.
FSC Belgesi/Sertifikası Almanın Faydaları
Uluslararası bir sertifika olan FSC Sertifikası/Belgesi’ne sahip olmak kuruluşlara önemli faydalar sağlamaktadır. Bu faydalar;
• Kuruluşa ekstra güvenilirlik kazandırması,
• Çevresel korumanın ön plana çıkması,
• Kuruluşun toplumsal katılıma yönelmesine yardımcı olması,
• Kuruluşa itibar (saygınlık) kazandırması,
• Kuruluşun farklı pazarlara açılmasını sağlaması,
• Ekonomik olarak daha fazla kazanç elde edilebilmesi,
• Kuruluşa rekabet açısından fayda sağlaması,
• Kuruluş standartlarının yükselmesi,
• İklim değişikliğine karşı etkin mücadele imkanı tanıması,
• Müşterilere daha çevreci ürün sunulması,
• Yasal uyumluluk ve yasalara uygunluk açısından katkı sağlanması,
maddeleriyle açıklanabilir.
Bir Ürünün Hangi Bileşenleri FSC Sertifikası ile Sertifikalandırılmalı?
Bir üründen orman kaynaklı bileşenler çıkarılınca, o ürün işlevselliğini kaybediyorsa, o bileşenlerin işlevselliği o ürün için önemlidir. Bir üründe işlevsel (fonksiyonel) bir amacı olan tüm orman kaynaklı bileşenler FSC Gözetim Zinciri (FSC-CoC) şartlarına uygun olmalıdır. İkincil işlevlere sahip orman kaynaklı bileşenler ise (Ör.: nakliye, koruma (muhafaza) veya dağıtım için kullanılanlar) Gözetim Zinciri kontrol şartlarından muaf tutulabilir. Buradan da anlaşılacağı gibi orman kaynaklı ürünlerden yapılan paketleme veya ambalajlama (kağıt, karton veya tahta kutu), asıl üründen ayrı bir unsur olarak kabul edilir. Bu kapsamda, üretici hem paketi hem de paketin içindekini ayrı ayrı olarak sertifikalandırabilir. Ama birçok kişi için önemli olan, asıl ürünün sertifikalandırılmasıdır.